Tıbbi fotoğrafçılığın yirminci yüzyılına ilişkin çalışmalar anatomi, antropometri, kinetik, histoloji, patoloji, ortopedi, dermatoloji, oftalmoloji, ağız-diş sağlığı, adli tıp ve stereofotoğrafi alanlarında olmuştur. Medikal illüstrasyon tamamen olmasa da yerini yavaş yavaş fotoğrafa bırakmaya başlamıştır.
On dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru Kodak fotoğraf makinelerinin milyonlarca kişi ile buluşması tıbbı fotoğrafçılığın gelişimine olumlu katkılar sağlamıştır
Makinelerin kullanımları gibi, fotoğraf geliştirme süreçleri de kolaylaşmıştır. Sanat çevrelerinde piktoralist görüntüler yerine daha net fotoğraflar elde edilmeye başlanmıştır. Artık negatiflere daha az manipülasyon yapılıyor ve çekilen görüntüler işlem öncesi vizörden izlenebiliyordu. Buna ilaveten Ermanox (1924) ve Leica (1925) gibi taşınabilir makineler de fotoğraf haberciliğini kolaylaştırmıştır. Doğal ışık kullanan, geniş diyafrağmı ve hızlı pozlama süreleri olan bu makineler devrim yaratmışlardır. Bu makinelere flaşların eklenmeleri de kapalı ve ışıksız ortamlarda fotoğraf çekmeyi kolaylaştırmıştır. 1930’larda Leopold Mannes ve Leopold Godowsky, Jr., Kodachrome filmini geliştirmişlerdir. Bir yıl sonra ise Agfa Company, German Agfacolor negatif–pozitif proçesini geliştirmiştir. Böylece renkli baskılar yanı sıra renkli saydamların hazırlanmaları da mümkün olmuştur. 1948 yılından sonra Edwind Land Polaroid proçesini geliştirmiştir. SX-70 proçes ise amatörler tarafından memnuniyetle kabul görmüştür.
1930’larda fotoğrafçılar, fotoğraf tekniğinin kolaylaşması nedeniyle hekimlerin mesleklerini ellerinden alacaklarına dair endişeler yaşamaya başlamışlardır. Eastman Kodak Company Startech Camera’sı ile fotoğraf makinesi cepte taşınacak kadar küçültülmüştür. Artık hekimlerin bu close-up fotoğraf makinesini önlüklerinin ceplerinde taşımaları mümkündü. Savaş sonrası ise yeni teknolojilerin maliyetli olmaları, sesli film çekimlerinin tıp eğitiminde ve dokümentasyonunda kullanılması, hatta televizyon yayınının başlaması tıbbi fotoğraf çekiminin merkezileşmesine neden olmuştur. Alt yapı yatırımlarının yüksek maliyetli olması bunu gerekli kılmıştır. Anatomi, postür, antropometrik çekimler için ışıklandırma önem arz etmekteydi ve bunun için uygun stüdyo koşulları sağlanmalıydı. Bunun için tamamıyla beyaza boyanmış stüdyolar hazırlanmıştır. Ameliyat öncesi ve sonrası çekimler için kullanılan mekanlar yanı sıra bu tarz stüdyolar genelde otopsi salonlarında kurulmuştur. Her kurum kendi ihtiyaç ve mali olanaklarına göre yapılanmaya gitmiştir.
Biyolojik Fotoğrafik Birliği’nin (Biologic Photography Society-BPS) yayın organında yayınlanan literatürü inceleyecek olursak, özetle biyolojik ve dolayısıyla bir altı kolu olan tıbbi fotoğraf alanında 20. Yüzyılda aşağıdaki gelişmeler olmuştur:
1932 — Carl D. Clarke: Ana ışık ile yukarıdan 45 derece açıyla aydınlatılma.
1932 — Ferdinand Harding: Radyografların kopyalanması ilkeleri.
1933 — Chester F. Reather: Embriyoların stereofotomakrografileri.
1935 — Ralph Creer: Rahimağzı fotoğrafı.
1935 — H. M. Dekking: Göz fotoğrafçılığına ilişkin kapsamlı makale.
1935 — Ferdinand Harding: Eklem hareket açıklığı için fantom fotoğrafları.
1937 — Harvey W. Spencer: Diş fotoğrafçılığına ilişkin makale.
1937 — Louis A. Waters: Kızıl ötesi fotoğrafları dahil olmak üzere adli fotoğrafçılık.
1938 — Ferdinand Harding: Skolyoz fotoğraflarının standardizasyonu.
1941 — Ferdinand Harding: Ayakların tabandan görüntüleme standartları.
1942 — Tibor Benedek: Hastaların mor ötesi fotoğrafları.
1942 — John V. Butterfield: Fotomikrografide optimal kalitenin elde edilmesi.
1942 — William Payne: Diş fotoğraflarının kopyalanması.
1943 — Jay T. Fox: Kodakrom ile fotomakrografi.
1943 — Roger P. Loveland: Kodakrom ile fotomikrografi.
1944 — John A. Maurer: Fotomikrografik pozlama sürelerinin fotoelektrik pozometre ile hesaplanması.
1944 — Edmond J. Farris: Ratların özel olarak tasarımlanmış bir kafeste otomatik sinematografisi.
1947 — Phillip H. Mott: Somatotipleme için hassas ışıklandırma ve poz verme.
1948 — Fritz Goro: Pıhtılaşmış kanın tespitinde fotoğrafik inceleme.
Savaş sonrası tıbbi fotoğrafçılığının standardizasyonunda Kraliyet Fotoğraf Topluluğunun (the Royal Photographic Society) önemli katkıları olmuştur. 1948 yılında yapılan toplantıda terminoloji, fotoğraf ebatı ve şekli, ölçeği, aydınlatılması, film ve filtreler, konumlandırma/pozisyon, negatif banyo, banyo sonrası işleme (noktalalama, rötüşleme, opaklaştırma) ve baskı kalitesi ve renk kalitesi konusunda tüm tıbbi ve bilimsel fotoğrafçılık ürünleri ile ilgili standartlar geliştirilmiştir.
Dergide yayınlanan makalelere dayanarak tıbbi fotoğrafçılığın kronolojisine devam edecek olursak aşağıdaki gelişmeleri gözlememiz mümkündür:
1951 — Oscar W. Richards: Üç boyutlu sitohistoloji faz fotomikrografisinde kontür hatlarının üretilmesi.
— Machteld E. Sano: Doku kültürlerinde sinefotomikrografi.
— H. G. Kobrak: İç kulağın makrografik stroboskopik sine incelemesi.
1952 — J. D. Brubaker: Optik endoskopiye ilişkin makale.
1953 — Charles E. Engel: Ayak izlerinin fotoğraflanması.
— Lewis W. Koster: Time-lapse sinemikrografi.
1954 — Robert S. Warner: Kırsal bölgelere audio-visual seminer/ eğitim malzemelerinin dağıtılması.
1955 — Albert Averbach: Adli patoloji.
1956 — Bernard M. Spinell ve Roger P. Loveland: Fotomikrografide flaş ilüminasyonu.
— J-M.D. deMontreynaud: Bronkoskopik fotoğraf ve sinematografi makalesi.
1957 — F. D. Wallace: Nöropsikiyatrik fotoğraf ve sinematografi.
1957 — Douglas C. Anderson: Elektronik flaş fotomakrografi.
— Howard E. Tribe ve Ralph L. Shelton, Jr.: İnsan larinksinin sinematografisi.
— Symposium Yazarlar: 104 sayfa ve 8 sayfa renkli fotoğraflı bilim ve eğitimde kullanılmak üzere biyofotoğrafinin iletişimde kullanımı kılavuzu.
1958 — Arthur Smialowski: İnsan gözünün klinik fotoğrafisi.
1960 — Stanley Klosevych: Faz kontrast fotomikrografisi.
— W. H. Oldendorf, M.D: Radyografları çoğaltmak için substraksiyon yöntemi.
1965 — E. Lynn Baldwin: Polaroid Vektografisinde stereo baskı oluşturma.
1950 — Wilmot Castle Explosion-Proof Light: Ameliyathane aydınlatması.
1952 — Intraflex Body-Cavity Camera: 16 mm’lik anatomik açıklıkları fotoğraflama aygıtı.
— Mighty Midget: Elektronik flash ring flaşı.
1953 — Kodak Analyst Projector: Kinetik çalışmaları için stop-motion cihazı.
— Kodak Ektalith Proçesi: Kısa renkli baskı yöntemi.
1954 — Fenjohn Underwater Still Camera: 120 ya da 70 mm filmli.
1955 — Kern Kolpografı: Elektronik Flaşlı.
1956 — Diafix 35 mm Strip Printer.
1957 — Pageant Sound Projector, Magnetic-Optical Model. Radyodalgaları ile uzaktan kumanda.
1958 — Alpha Makro-Kilar, 40mm, f/2.8 Lens; 2 inches to infinity,
pre-set diaphragm.
— LogEtronic Contact Printer.
— Oscar Fisher Compact Silver Recovery Unit.
1959 — Hershey Hi-Pro Speedlight.
1960 — Olympus Auto-Eye Camera.
1962 — Portable Cinema Light: 18 m uzağı aydınlatır, 6 dk süreli ve bir saatte şarj edilebilir.
1963 — Nikkorex 35 Zoom Camera: İlk zoom özelliği olan kompakt kamera.
1965 — Zeiss Ultraphol II Camera Microscopy; 4 X 5.
— Bausch and Lomb Light Wire: fiberoptikli.
1967 — Olympus Gastro Camera
1968 — Tungsten-halojen lambaları.
1970 — Motor-driven NIKON F Camera: scintillation kaydı için.
1971 — The Pako 17B film processor.
1973 — The improved Eastman Versamat Film Processor.
1974 — The Zeiss Axiomat: Modüler araştırma fotomikroskopu.
1976 — Kalart Victor Model 90; TV, 16mm optikal ses projektörü.
— Kodak Royalprint Processor: 55 saniyede baskı ve kurutma. s/b.
1978 — Leitz Dialux 20 Mikroskop
1979 — Philips Color Head
— The Singer/ Kodak Company Caramate ve Ektagraphic saydam projektörleri.
1978 — Leo Leverage: PLATO Computer Terminal ve the Thompson-CSF videodisc player.
1980’den sonra ise artık bilgisayarlar ve dijital teknoloji fotoğrafçılığın kullanım alanına girmeye başlamaktadır. DX kodlaması 35-mm filme kazandırılmıştır.
1980 — SONY ilk tüketici camcorder’inin lansmanını yaptı.
1984 — Canon ilk electronik (dijital) fotoğraf makinesini çıkarmıştır.
1985 — Minolta dünyanın ilk auto-focus SLR sistemini piyasaya sürmüştür (Maxxum).
1987 — Kodak ve Fuji ilk ekonomik tek kullanımlık fotoğraf makinelerini tanıtmıştır (Kodak Fling ve Fuji Quicksnap).
— Canon RC-760 still video camera sunulmuştur.
1988 — Q-PIC floppy disc camera 1990’lı yılların dijital kameralarının öncüsü olmuştur.
Görüldüğü üzere yirminci yüzyıl fotoğrafın ve özellikle tıbbi fotoğrafçılığın ivmeli biçimde gelişimine neden olmuştur. Yukarıda ulaşılabilinen kaynaklara dayanarak kronolojik yöntem ve teknolojiye dair döküm sunulmuştur. Temelini fotoğraftan alsa da bazı yöntemlerin günümüzde amatör ve sanatsal fotoğrafta kullanılmadıkları, bazı yöntemlerin ise yeni gelişen radyodiyagnostik yöntemlere yerlerini bıraktıklarını görmek mümkündür.
Disiplin olarak tıbbi fotoğrafçılık bilimsel fotoğrafçılığın bir alt kolu olarak dünyada bazı köklü dernek, topluluk ya da birliklerde varlığını sürdürmektedir. Bazı yerlerde biyomedikal fotoğrafçılığı olarak da adlandırılmaktadır. Kullanılan araca göre ürün sunan yüksek düzeyde uzmanlaşma ve eğitim gerektiren bir alan olarak da görülmektedir. Bu tür fotoğrafçılıkta objektivite esastır ve fotoğraflanan obje abartılmadan, distorte edilmeden, yanlış anlaşılmaya izin verilmeden fotoğraflanır ve basılır. Çekilen fotoğraflar hastaların görüntülerini (klinik fotoğraf), cerrahi girişimleri, cerrahi numuneleri, otopsi bulgularını ve adli materyallerini, doku slaytları, bakteryel numuneler, laboratuvar praparatlar, grafik ve güzel sanatlar piyesleri/ preparatları, tıbbi aletleri, halkla ilişkiler görüntüleri ve medya ve eğitsel görselleri içermektedir.
Tıbbi fotoğrafçılardan ise fotoğraf ve ilgili teknolojilerle ilgili bazı becerilere sahip olması beklenir. Bu nedenle özellikle ikinci dünya savaşından sonra Kraliyet Fotoğraf Toplululuğu ya da Biyolojik Fotoğraf Birliği gibi örgütler tarafından eğitim proğramı ve eğitim kurumlarının kurulmaları konusunda çalışmalar yapılmıştır. Şu anda dünyada kısa süreli eğitim programlar kadar, yüksek lisans düzeyindeki programlara da rastlamak mümkündür.
Tıbbi fotoğrafçıların çalıştıkları kurumun beklenti ve ihtiyaçları ölçüsünde bazı hizmetler vermesi beklenir. Bunlar, kızıl ötesi ya da mor ötesi yansıtılmış floresan görüntüleme teknikleri, endoskopik-bronkoskopik-laparaskopik ya da fiberoskopik fotoğraflama, ağız içi fotoğrafçılık, stereo-görüntüleme ve fotogrametri, kontür haritalama, fotomakrografi ve fotomikrografidir. Geçmişte tıbbi fotoğrafçıların geleneksel olarak reprografiler, tablolar, eğriler, graflar ve radyograflar hazırlamaları beklenirdi geçmişte. Hatta bilgisayar ve yazılımları yaygın değilken tıbbi içerikli saydamlar da kendileri tarafından hazırlanırdı. Dijital devrim ile birlikte poster hazırlama, sunum hazırlama işlemleri de foto-film merkezi, yani tıbbi fotoğrafçılar tarafından hazırlanmaktadır. Audio-visual kayıt ve hazırlıklar da çalışma alanları arasında yer almaktadır. Fotoğrafa ilişkin teknik bilgiler yanı sıra anatomi, fizyoloji ve histolojiye aşina olmaları beklenir. Ayrıca tıbbi terminolojiyi de belirli ölçüde anlıyor olmaları gerekir. Tanı kısaltmaları ve hastane protokollerini de bilmeleri gerekmektedir.
Kaynaklar:
- Nayler JR. Clinical photography: a guide for the clinician. J Postgrad Med.2003; Sep;49(3):256-62.
- Stack, L., Storrow, A., and Patton, D.. Physician’s Handbook of Clinical Photography. Philadelphia: Hanley and Belfus.2000.
- Vetter, J. P. (ed.). Biomedical Photography. Boston: Focal Press.1992.
- Peres, Michael R. The Focal Encyclopedia of Photography: Digital Imaging, Theory and Applications, History, and Science. Amsterdam: Elsevier/Focal Press. 20007.
- Barut C, Ertilav H. Guidelines for standard photography in gross and clinical anatomy. Anat Sci Educ. 2011 Nov-Dec;4(6):348-56. doi: 10.1002/ase.247.
- Uzun M, Bülbül M, Toker S, Beksaç B, Kara A. Medical photography: principles for orthopedics. J Orthop Surg Res. 2014 Apr 5;9:23. doi: 10.1186/1749-799X-9-23.
- de Meijer PP, Karlsson J, LaPrade RF, Verhaar JA, Wijdicks CA. A guideline to medical photography: a perspective on digital photography in an orthopaedic setting. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2012 Dec;20(12):2606-11. doi:10.1007/s00167-012-2173-5.
- Medical and scientific photography. Erişim: http://medicalphotography.com.au/about.html Erişim Tarihi: 24.07.2019.
- Young S. Research for medical photographers: photographic measurement. J Audiov Media Med. 2002 Sep;25(3):94-8.
- Shapter M. Perception of depth in photographs. J Audiov Media Med. 1999Jun;22(2):71-4.
- Vachiramon A, Wang WC, Tovee M. A lighting approach for clinical photographs of the face. J Contemp Dent Pract. 2006 May 1;7(2):153-9.
- Gilmore J, Miller W. Clinical photography utilizing office staff: Methods to achieve consistency and reproducibility. Journal of Dermatologic Surgery and Oncology. 1988;14(3):281-286.
- Gibson HL. The Biological Photographic Association, Its Half Century (BPA 1931-1981). Biological Photographic Association.1981.
- Warren L, ed. Encyclopedia of twentieth-century photography. Vol. I-III. New York : Routledge, 2006.
Fotoğrafların kaynağı:
Tıbbi fotoğraf stüdyosu – https://www.royalberkshire.nhs.uk/wards-and-services/medical-photography.htm
Tıbbi fotoğrafçı – https://sharpenyourimage.co.uk/medical-photography-in-the-1980s/
Bize Ulaşın