Bir Fransız Öfkesi

“Sarı Yelekliler” hareketi, hükümetin iç tüketim vergisini arttırması nedeniyle akaryakıt fiyatlarının yükselmesi sonucunda oluştu.Bu hareketin kökeninde ülkede yok olmaya başlayan orta sınıfın, artan geçim sıkıntısına cevap ve çözüm üretecek başka bir sistem arayışı ve bunu sağlayacak yeni bir hükümetin kurulması isteğidir.

17 Kasım 2018’den itibaren her cumartesi günü, “Sarı Yelekliler” sokaklara döküldü, döner kavşakları işgal etti ve artan akaryakıt fiyatlarını protesto etmek için ülke çapında gösteriler yaptı. Statista Araştırma Departmanı’na göre Kasım 2018 ile Haziran 2019 arasında “Sarı Yelekliler” gösterilerine katılanların sayısını aşağıdaki grafikte görebilirsiniz.

Sendikalar tarafından koordine edilen geleneksel gösterilerin aksine, “Sarı Yelekliler” prostestolarını herhangi bir les corps intermédaires¹ olmadan sosyal medya (Facebook, Twitter, YooTube) veya özel platformlar aracılığıyla geliştirdi. Bu hareket ne yapılandırılmış ne de merkezileştirilmişti ve talepleride süreç içinde arttı; orta sınıfın yaşam standardının iyileştirilmesi, servet vergisinin resterasyonu, cumhurbaşkanı Macron’un istifası, RIC (Référendum d’Initiative Citoyenne)² gibi.

“Sarı Yelekliler” hareketine yönelik polis eşi görülmemiş bir ölçekte orantısız güç uyguladı. Birçok sarı yelekli daha önce gösteri yapmamıştı. Her şeyden önce, nefretin nesnesi ve devlet şiddetinin cisimleşmesi haline gelen düzen güçleriyle doğrudan yüz yüze gelmenin sonucu, baskı gücünün keşfi sürpriz oldu! Gaza maruz kalmak, flash-ball/plastik mermiler tarafından hedef alınmak bir tür radikalleşmeye neden oldu.

Protestolar nedeniyle metropollerde, konserler, müzik festivalleri, müzeler, tiyatrolar ve diğer kültürel yerler önlem olarak kapatıldı, ertelendi veya iptal edildi. İçişleri Bakanlığı, polisin “Sarı Yelekliler” protestolarına tam olarak hazır olmasını sağlamak için Fransız Futbol Şampiyonası’nın birkaç maçını erteledi.

Protestolar sırasında, Paris’te düzenlenen mitinglerde birçok marka, restoran ve otomobil şiddetin hedefi oldu. Champs-Élysées‘de barikatlar kuruldu ve ardından ateşe verildi, otobüs durakları, vitrinler kırıldı, araçlar, kiosklar yakıldı, sokak mobilyaları hasar gördü. Hasarın yüz binlerce avro olduğu tahmin ediliyor. Vinci Autoroutes³ grubuna göre, 2018 yılının Aralık ayının ortalarında tüm fransız ağında hasar “on milyonlarca avroya” ulaştı. Hareketin başlangıcı ile Ocak 2019 arasında, otomatik yol kontrol radarlarının %60’ından fazlası “Sarı Yelekliler” tarafından boyandı, tahrip ve imha edildi.

Hareketin başlangıcında şiddet, kamuoyu tarafından anlaşılabilir, derin bir umutsuzluğun ifadesi olarak görüldüğü için kabul edildi. Çoğunluk, bu insanların daha da büyük bir şiddetle, sosyal durumlarından kaynaklanan sınırlara itildiğini anlamıştı. Bu empati, aynı zamanda, genellikle kırsal kesimdeki insanların, belirli bir yaştaki ve hatta ailelerin bir sıkıntısı olduğu gerçeğiyle de açıklanabilir

Öte yandan, şiddet bir tür bağımlılık yaratır, adrenalin üretir. Tarih yazma hissine sahip olmak, canlandırır ve statü kazandırır. Bu durumdan vazgeçmek ise acı verici olacaktır…

Ancak şiddet kullanımı her zaman riskli bir hesaplamadır, bir noktada ters etki yapar. Bir toplumsal hareketin şiddetini meşrulaştırma eşiği her zaman çok faktörlüdür. “Sarı Yelekliler” söz konusu olduğunda, protestoların sürekliliği ve tekrarlanması, yavaş yavaş harekete karşı dönen bir düşünce yorgunluğuna neden oldu. “Sarı Yelekliler” ile vandallar arasında mesafenin olmaması, şiddetin kamuoyunda kınanmasına neden oldu. Özellikle Zafer Takı’nın tahrip edilmesi ve yağmalanması toplumda derin bir üzüntü ve öfkeye dönüştü.

Bu hareketin ölçeği ile karşı karşıya kalan hükümet, TICPE⁴ ‘deki artıştan vazgeçiyor. Emmanuel Macron daha sonra ekonomik ve sosyal olağanüstü hal önlemleri yasası tarafından onaylanan önlemleri açıklar, ardından büyük ulusal tartışmayı başlatır ve sonunda özellikle orta sınıf için vergilerin düşürülmesini ve küçük emekli maaşlarının yeniden yapılandırmasını duyurur. Ancak bu iyileştirmeler hareketi sona erdirmedi. Ülke genelinde ve özellikle Paris’te protestolar her cumartesi günü farklı biçimlerde devam etti.

Les corps intermédiaires, beklentileri, çıkarları ve kolektif tutkuları örgütleyen ve temsil eden sivil toplumun tüm katmanlarından oluşur. Halk ile siyasi iktidar arasında bir ara dünyadır. “Sarı Yelekliler”’in ortaya çıkardığı durum budur:

“Doğal sözcülere güvenme ihtiyacına ilişkin bu köklü inanç, toplumsal koşulları “bilmemize” izin vermediği için BİTTİ! Sözü artık kendimiz taşıyoruz. Artık bir kuruma sesimizi vermiyoruz, ses veriyoruz!

Sendikalar, “Sarı Yelekliler”’in krizinden sarsılarak çıkarlar; derinden sorgulanan, onların dünyayı görme ve anlama biçimleridir.

“Sarı Yelekliler” hareketinin sonuçları⁵

Protestolar sırasında onbir kişi yaşamını kaybetti, bir ölüm ise kurbanın evinin yakınında gerçekleşen bir protesto sırasında meydana geldi. Göstericiler ve polis arasında bazıları çok ağır olmak üzere 4.000’den fazla kişide yaralandı. İçişleri Bakanlığı’nın bildirdiği rakamlara göre, Fransa’da “Sarı Yelekliler” hareketi kapsamında polis yedi ayda 12.107 tutuklama gerçekleştirdi ve 10.718 gözaltıyla sonuçlandı. Yaklaşık 2.000 mahkumiyet ve çok sayıda dava herhangi bir işlem yapılmadan kapatıldı. Siyasal düzeyde, meydan okuma iktidardaki fransız yöneticilerinin popülaritesinde bir düşüşe yol açtı.

“Sarı Yelekliler” protestoları ara sıra devam etsede Kovid-19 pandemisinin başlamasıyla, hükümetin, 2020’nin ilk Confinement (sanitaire)⁶ kararı ile durdu.

Bugün, bazıları sarı yelek giymeye veya büyük bir ulusal harekete yeniden katılmaya hazır, birçoğu da bir zamanlar sokaklarda talep ettiklerini elde etmek için bir diğer alternatife yöneldi: 2022 cumhurbaşkanlığı seçimleri!

Ve protestolar sırasında objektifimden yansıyan bazı kareler.

*Başlangıcından itibaren bir yıl boyunca neredeyse her cumartesi fotoğrafladığım “Sarı Yelekliler” hareketi ile ilgili kişisel gözlem ve yorumlarımdır.

Fontainebleau, 2020

Kaynakça:

1. Les corps intermédiaires:”Ancien Régime” organlarının mirasçıları olan ara organlar, birey ile devlet arasında yer alan, bağımsız ve özerk, doğal olarak veya karşılıklı anlaşmayla oluşturulan sosyal ve insan gruplarıdır.
2. RIC (Référendum d’Initiative Citoyenne): Vatandaşlarına bir yasa önermeyi ve kabul edilip edilmeyeceğine referandum yoluyla karar vermelerini sağlayan araçtır.
3. Vinci Autoroutes: Fransa’da otoyolları finanse eder, tasarlar, inşa eder ve işletir. ASF, Cofiroute, Escota, Arcour ve Arcos’un imtiyazlarına karşılık gelen 4.443 km’lik bir ağ ile VINCI Autoroutes, önde gelen Fransız otoyol imtiyaz sahibidir.
4. TICPE: Bir dizi enerji ürününü hedefleyen bir vergidir, özellikle petrol kökenli olanları kapsar.
5. Kaynak: CNEWS
6. Confinement (sanitaire): Kamu yetkilileri tarafından salgın bağlamında alınan ve halkı evde sıkı bir seyahat kısıtlaması ile tutarak bulaşma riskini mümkün olduğunca azaltmayı amaçlayan bir dizi önlem.