Merhabalar,
Öncelikle Sevgili İFSAK Blog okurlarına, Güzel Sanatlarda Nü başlıklı yazı dizimin ilk bölümüne göstermiş oldukları ilgi ve alakadan dolayı çok teşekkür ederim.
İlk yazıyı okumak isteyenler buradan ulaşabilirler.
Güzel Sanatlarda Nü (NudeArt) 2
Tek Tanrılı dinlerin gelmesi ile Nü sanatı tekrar bir değişikliğin içine girmiş, Hristiyanlık ile beraber belli yasaklara maruz kalmıştır. Özellikle resimlerde kadınların örtünmesi ve asla çıplak gösterilmemesi konusunda etkili olmuştur. Ancak pagan dönemin bu mirasının toplum üzerindeki etkisi ve kabul görmesinden dolayı, Kilise kendi kuralları çerçevesinde Nü sanatını Hristiyanlık ile beraber yürütebilmek adına, duvarlarını resim sanatına açmıştır. Bunun okuma ve yazma oranı neredeyse sıfır olan toplumun Hristiyanlığı anlayabilmesinde çok önemli katkısı olmuştur. Hıristiyanlığın iffet ve bekarete vurgu yapması, çıplaklık tasvirlerini ciddi oranda azaltmıştır. Kısmi çıplaklık konusunda dikkate değer istisnalar arasında, çarmıha gerilen ve indirilen Hz.İsa, Adem ve Havva tasvirleri vardır.
Ortaçağ sanatında Hristiyanlığın da etkisi ile çıplak kadın ve erkek zayıflığın, günahın ve savunmasızlığın bir göstergesi olarak vurgulanmaktadır ve bu gelenek, 1403’de Siena’da doğan İtalyan Sienese ekolü ressamı Giovanni di Paolo‘nun “Cennetten Kovuluş” eserine, 15. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Giovanni di Paolo‘nun başyapıtı (1438), Florentine şair Dante tarafından “İlahi Komedya” da tarif edilen Cennet vizyonunu anımsatır. Evren göksel bir dünya olarak gösterilir; dünyada merkez ilk önce dört elementi, bilinen gezegenleri (ortaçağ ve Rönesans kozmolojisine göre güneş dahil) ve son olarak da takımyıldızlarını temsil eden bir dizi eşmerkezli daire ile çevrilidir. Bu eşmerkezli dairenin tepesinde parlayan göksel bir ışıkla Tanrı (Baba) bulunmaktadır. Sağ altta yer alan dört nehirin aktığı, verimli toprak ve bitki örtüsünün bulunduğu Cennet Bahçesinden Adem ve Havva, bir melek tarafından kovulur.
Giovanni di Paolo‘nun ardından özellikle “Yeniden Doğuş” Rönesans akımı ile birlikte Greko-Romen kültürünün çıplaklığı yaratıcı unsur olarak geri döndü. Donatello bu dönemde Yunan atletlerinin idealize edilmiş oranlarını, Davud heykeli (Fetiş Davud-1440) için uyarladı. Tarihteki ilk klasik kılıçlı İncil kahramanı olmakla kalmayıp, bu heykelde geleneksel çıplak erkek düşüncesinden farklı olarak çok daha feminen bir heykel ortaya çıkarmıştır.
Bakışlarından elini beline koyuşuna kadar feminen bir etki yaratan heykel ayrıca arkasına doğru uzanan lüleli saçlara sahiptir. Bu heykelde Donatello’nun Davud’u eşcinsel olarak göstermeye çalıştığı iddia edilmiş, çok ciddi tartışmalara ve 15-20 bin insanın protestolarına maruz kalmıştır.
Yine aynı dönemde, çağının en büyük Floransalı gravür sanatçısı Antonio Pollaiuolo “Çıplak Adamların Savaşı” eserinde çıplaklığa yer vermiştir.
Erkek çıplaklığı ile ilgili bu gelişmeler yaşanırken, kadın çıplaklığı çok daha yavaş bir gelişim göstermiştir.
Antonio Pollaiuolo’nun öğrencisi olan Sandro Botticelli tarafından 1482 – 1485 yılları arasında yapılmış “Venüs’ün Doğuşu” kuşkusuz dünyanın en ünlü sanat eserlerinden biri ve 15. yüzyıl İtalyan resminin bir dönüm noktası olmuştur. Kadın çıplaklığını ilk kez ortaya koyan Botticelli, Antik çağlara dair anlam ve alegorik referanslar ile eseri bir başka boyuta taşımıştır.
Botticelli M.Ö.4 yy’da Praksiteles’in Knidos halkı için yaptığı, dünyadaki ilk anıtsal nü olarak kabul edilen, “Çıplak Afrodit” heykelinden esinlenerek yaptığı “Venüs’ün Doğuşu” tema olarak, Latin edebiyatının çok önemli bir eseri olan Ovid’in Metamorfozlarından gelmektedir. Venüs’ü, deniz kıyısındaki bir kabuğun üzerinde çıplak olarak resmetmiştir.
Zephyr ve Chloris resmin sol tarafında Venüs’ü üfleyerek denizden karaya doğru yönlendiriyorlar. Zephyr, Aşk tanrısı Venüs’ün bahçesine girebilen tek rüzgar olan Batı rüzgarının Tanrısı, Chloris ise Yunan Mitolojisinde “Nymph” olarak isimlendirilen bir çeşit peridir. Chloris’e aşık olan Zephyr uzun süre peşinde koştuktan sonra Chloris ile evlenir. Bu evlilik ile birlikte Zephyr, Chloris’i çiçek tanrısı Flora’ya dönüştürür.
Denizden karaya doğru üfleyen bu ikili, Venüs’u hoş kokulu çiçekler eşliğinde kendisini elinde kırmızı-mor bir örtüyle bekleyen, doğada düzeni simgeleyen Tanrıça Horae’ye doğru yönlendirirler. Venüs’ün utangaç duruşu Praksiteles’in Çıplak Afrodit’inin neredeyse aynısıdır. Venüs’ün utanarak göğüslerini, genital bölgesini elleri ve saçlarıyla kapatması klasik Venüs Pudica (mütevazı-ahlaklı Venüs) temasından kaynaklanmaktadır. Rönesans döneminin en önemli unsurlarından güzellik kavramı, Platon felsefesinin güzellikle ilgili tanımı ile birleşince bu tabloda Botticelli için ilahi güzellik ve Aşk Tanrısı Venüs olmazsa olmazdır. Aynı Hesiodos’un Aphrodite’in doğuşu ile ilgili dizeleri gibi…
Ak köpükler çıkıyordu tanrısal uzuvdan,
Bir kız türeyiverdi bu ak köpükten.
Önce kutsal Kythera’ya uğradı bu kız,
Oradan da denizle çevrili Kıbrıs’a gitti.
Orada karaya çıktı güzeller güzeli tanrıça,
Yürüdükçe yeşil çimenler fışkırıyordu Narin ayaklarının bastığı yerden.
Aphrodite dediler ona Tanrılar ve insanlar,
Bir köpükten doğduğu için…
Hesiodos, Theagonia (Tanrıların Doğuşu)
Güzel Sanatlarda Nü (NudeArt) 2
Kaynaklar;
Bize Ulaşın