İFSAK kısaltmasındaki “A”, “amatörleri” kelimesinin A’sıdır. Günlük hayatta acemice yapılan işleri, çıkan sonucun yetersizliğini anlatmak için, yüzler ekşiterek kullanılır “amatör” kelimesi. Kullanılır da ne yazık ki kelimenin etimolojik kökenini pek bilinmez.
Fransızca’da “seven, sevgilisi anlamına gelen “amateur” kelimesinin kökeni Latince’dir. “Sevmek, aşık olmak” anlamındaki Latince “amare” fiili kelimenin köküdür. Fransızca aşk anlamına gelen “amour” “amateur” kelimesinin kardeş kelimesidir. Yani amatör para karşılığı için değil, aşkla yapan, sevdiği için, sevdiği gibi yapan anlamını barındırır. Elbette her “aşık” gibi acemilikleri, hataları olur ve her “aşık” gibi yılmadan, vazgeçmeden sevmeye devam eder. Kelimenin anlamına tam olarak hakim olmak için, İFSAK tarihine bakmanızın yeterli olacağını düşünüyorum.
24 Aralık, yani bugün İFSAK’ın doğum günü. İFSAK 61. yaşına girdi. Ülkemiz şartlarında, tamamen gönüllü iş bölümüyle çalışmalarını yürüten bir derneğin, İFSAK’ın üyelerinin ve İFSAK dostlarının ürettikleriyle, paylaştıklarıyla 61. yaşını görmesi çok önemli ve örneğine az rastlanır bir durumdur.
Kuruluş ve İlk Yıllar*
“24 Aralık 1959 günü, yedi fotoğraf amatörü̈” İstanbul Valiliği’ne verdikleri dilekçeyle Erenköy Amatör Foto Kulübü’nün kuruluşunu ilan ederler. Nurettin Erkılıç, Resat Aşkın, Celalettin Yavsi Ebüssüudoglu, Turgut Ekin, Kemal Kozar, Hulki Öğreten ve Şinasi Özatay’dan oluşan kadronun hepsi Sümerbank çalışanıdır. Bu küçük ekibin lideri, Nurettin Erkılıç’tır.
Kurucu başkanımız Nurettin Erkılıç İFSAK’ın kuruluş hikayesi şöyle özetlemektedir:
“Türkiye’deki amatör fotoğrafçılığın içine düştüğü zor bir ortamın sonucu olarak İstanbul’da da bir foto kulübün kurulması gerektiğine inandım ve bu konuda gerekli araştırma ve çalışmalar yapmaya başladım, önceleri olumlu bir sonuç aldığımı maalesef söyleyemem, karşıma birçok engeller çıktı. Formaliteler, kulübün merkezi veya lokali, kurucu üyelerin seçimi, kurulması için maddi yardım, tüzüğün hazırlanması ve bastırılması, üye giriş formları ve diğerleri… Birbirlerinden ayrı yerlerde oturan ve değişik yerlerde çalışan yedi üyenin hemen hemen her gün bir araya gelerek kulüp kurma hazırlığına kalkışmanın hayal olduğuna inanarak çalıştığım yerdeki fotoğraf amatörü olan ve olmayan arkadaşlarımla iş birliği yaptım. Maddi imkânlar aylıklarımızın birleşmesiyle tamamlandı… Yaşamımızı devam ettirmek için gerekli maddi yardımı çalıştığımız müessesenin muhtelif servislerindeki arkadaşlarımız üye olmak suretiyle karşılamaya karar verdiler, böylece yaptığımız işi destekleyenlerin büyük çoğunluğu amatör fotoğrafçı olmayan fakat yapılan işin ciddiyetine inanmış kişilerdi.”
Derneğimizin ilk adresi, kurucularımızdan Turgut Ekin’in Erenköy’deki, dayısına ait bir köşkün küçük odasıdır. Kuruluş ismi olarak da Erenköy Amatör Foto Kulübü tercih edilmiştir. Planlanan çalışmaları gerçekleştirecek imkanlara sahip olmamak üretmek ve paylaşmak için bir bahane değildir. Kuruluştan çok değil bir yıl sonra İFSAK ilk sergisini açmıştır.
“…İlk sergi 26 Mart-5 Nisan 1960 tarihleri arasında Galatasaray Lisesi’nin koridorlarında açılır. 15 Ocak 1962 tarihli toplantıda “…kulübümüzün isminin daha geniş anlamı ihtiva etmesi ve geniş çapta faaliyet yapabilmesi amacıyla…” sözleriyle gerekçelendirilerek derneğin adı İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Kulübü (İFSAK) olarak değiştirilir.”
…1964 yılı Ocak ayında İFSAK’a üye olan Şinasi Barutçu, mart ayında yapılan genel kurul sonrası yönetim kurulu başkanı olur. 1932 yılında Türkiye’de ilk düzenli fotoğraf eğitimini başlatan, 1945’te ilk fotoğraf dergisini yayınlayan, 1950’de ilk derneği kuran, 1955’te ilk renkli sergiyi açan Barutçu, resim ve fotoğraftaki derin bilgisi, yılların eğitmenlik deneyimi ve entelektüel kişiliği ile bu genç derneğin gelişimi için ihtiyaç duyulan isimdir. Şinasi Barutçu’nun başkan olması etkilerini kısa sürede gösterecektir. Hedefler büyücektir.
“Mayıs 1966’da Türk Ticaret Bankası Beyoğlu Galerisi’nde derneğin ikinci sergisi açılır. Bu serginin broşüründe “Uygun çevre bulur ve yardım görürsek kulübümüz gelişecek, zamanla Türk Fotoğraf Okulu haline gelecektir.” sözleri yer alır.”
1968-69 döneminde ilk kez dernek dışından amatörlere kurslar düzenlenir. Yeni Melek ve Atlas sinemalarında film gösteriminden önce tanıtımı yapılan bu kurslarda Şinasi Barutçu, Enis Köksal, Oktay İybar, Özdemir Cebeci eğitmenlik yaparlar. Bu kurslar hem yeni amatörlerin fotoğrafa kazanılmasını, hem de seçkin bir çevrenin dernekle tanışmasını sağlayacaktır.
1969-1970 döneminde Tuncay Çötelioğlu İFSAK’ın ilk kadın başkanı olarak göreve gelir.
Üretmek ve Paylaşmak
İFSAK tarihi sadece İFSAK tarihi değildir. İFSAK tarihi, 1959’da daha 36 yaşında olan Türkiye Cumhuriyeti’nin amaçlarının, planlarının, ideallerinin sanat alanın da ete kemiğe bürünmüş halidir. Derneğimiz yolculuğu, herhangi bir devlet desteği almadan “amatör” kadroların aşkla, sevgiyle, fedakarlıkla, üreterek, vazgeçmeyerek santim santim ilerledikleri uzun bir yolculuktur. İFSAK sadece İstanbul’da değil, tüm Türkiye’de başta fotoğraf ve sinema olmak üzere görsel sanat kültürünün yaygınlaşmasını, daha çok insana ulaşmasını sağlamıştır.
Bugün Türkiye’de her konuda yaşadığımız belleksizlik maalesef fotoğraf alanında da var. O yüzden İFSAK’ın ilk yaptığı ve birçoğunu da yapmaya devam ettiği etkinliklerini bir kez daha hatırlayalım:
- 14 Şubat 1975 günkü yönetim kurulu toplantısında, her ay üyelerin fotoğrafları arasından seçilecek “ayın fotoğraflarının” lokalde sergilenmesine karar verilir. Böylece derneğin özellikle yeni üyeleri tarafından çok sevilecek olan “Ayın Fotoğrafı Yarışması” etkinliği başlar. Bu etkinlik günümüzde de “Ayın Fotoğraf Etkinliği” adı altında 46 yıldır hiç ara verilmeden devam etmiştir.
- 24 Haziran 1977’de 1. Ulusal Kısa Film Yarışması’nın düzenlenmesine karar verilir. İFSAK Bülteninde “Şimdiye dek, sinema ile ilgilenmemiş olmanız veya elinizde sinema araç ve gereçlerinin bulunmaması çalışmalarımıza katılmanızı engellemez” denilerek, çalışmak isteyen üyelerin perşembe günleri saat 19’da düzenlenen toplantılara katılımı duyurulur. İFSAK Kısa Film Yarışmasının bu sene 41.si gerçekleştirilmektedir.
- 1985 yılının Mart Ayında 1.si gerçekleşen İFSAK Kısa Film Şenliği önümüzdeki aylarda 27. kez duyurulacaktır. Bu iki etkinlik Türk sinemasına onlarca yeni yönetmen kazandırmıştır.
- İlki 1985 gerçekleştirilen İstanbul Fotoğraf Günleri’nin 2018 yılında 25.si gerçekleştirilmiştir.
- 2006 yılında 1. İstanbul Fotoğraf Bienali düzenlenir. 265 bin lira gibi amatör bir fotoğraf derneği için rekor bir kaynak yaratılmıştır.
- Son halkası bu yazıyı okuduğunuz İFSAK Blog olan İFSAK yayıncılığı yıllar içinde kitaplarla, albümlerle, dergilere, çevrim içi yayınlarla devam etmiştir, devam edecektir.
İFSAK’ta ilkler listesi hiç bitmez. Amacım sizleri İFSAK tarihine boğmak değil. Fakat zayıf belliğimiz yüzünden ülkede herkes her yaptığını kendi icat etti sanıyor. Mesela geçtiğimiz günlerde daha çok ticari kaygılarla yapılan foto maraton ilk defa Türkiye’de 1986 yılında bir İFSAK etkinliği olarak gerçekleşmiştir. İFSAK Foto Maratonu, ödüllerin öne çıktığı bir yarışma değil, beraber fotoğraf üretmenin keyfini yaşatan bir etkinliktir. İFSAK’ta yıllarca devam etmiştir ve isteyen tüm derneklerin de aynı isimle yapmasına izin verilmiştir.
İFSAK’ın alçak gönüllüğü zaman zaman gerçekleştirdiği ilklerin göz ardı edilmesine sebep oluyor ne yazık ki!
Hatalar
Elbetteki İFSAK’ın tarihi sadece başarılardan, başarı hikayelerinden ibaret değil. 61. Yaşında olan her insan, her kurum gibi elbette hatalar, başarısızlıklar da var. Bence 61 yıl içinde sadece iki kadın başkan olmasını bu başlık altına yazabiliriz. (1969-70 döneminde Tuncay Çötelioglu, İFSAK’ın ilk kadın başkanı olarak göreve gelir. 2003 Yılında Arzu Şenyurt kısa bir dönem İFSAK Başkanı olur.) Umarım gelecek yıllarda bu durum değişecektir.
Çok başarılı olduğu halde, zamanının ilerisinde bir etkinlik olan, İFSAK Fotoğraf Bienali’ne sahip çıkılmaması yine önemli hatalardan biridir.
Hatalar listesine yazılacak bir durum da, geçmiş dönemlerde, zaman zaman “İFSAK batıyor” şeklinde söylentilerin çıkmasına sebep olan bir derneğin gücünü aşan borçlanmalardır.
Yeri gelmişken söyleyeyim, tüm İFSAK üyesi ve dostlarının içi rahat olabilir. İFSAK’ın bugün itibariyle borcu yoktur. İFSAK 61.yaşına borçsuz olarak girmiştir.
Elbette gelecek günler belirsizliğini korumaktadır. Gelecek günleri garantiye alacak bir birikimimiz yok ama hiç değilse, eksi bakiye olmadan İFSAK üyeleri derneği hayatta tutacak yeni planlar üzerine çalışabilecektir.
Bugün ve Gelecek
İFSAK Ailesi’nin değerli üyeleri ve derneği hiç yalnız bırakmayan İFSAK dostları;
Bugün İFSAK’ın 61. doğum günü. Kurulduğu ilk günden itibaren İFSAK’ın kapısında geçmiş, lokalinde oturmuş, ürettiklerini İFSAK’ta paylaşmış olan herkesin övüneceği, gurur duyacağı bir gün.
Üyelerinden başka bir maddi desteği olmayan bir derneğin, 61 yıl boyunca ilklere imza atarak üretmeye devam etmesi sadece Türkiye’de belki de dünya da bir örneği olmayan bir durum. 24 yıllık İFSAK üyesi ve 2 yıldır İFSAK Yönetim Kurulu Başkanı olarak İFSAK üyelerini ve İFSAK dostlarını tebrik ediyorum.
60. Yıl etkinliklerimiz bittikten hemen sonra yeni projelere hazırlanırken, tüm dünyayı vuran salgın, kıymetlimiz İFSAK’ı da ister istemez etkiledi. Dernek lokalimizde yan yana gelemememiz, haftanın 3 gününe yayılan etkinliklerimizi yapamamamız, atölyeler gerçekleştirip sergiler açamamamız hepimizi üzdü, üzmeye devam ediyor ama zaman durmuyor. Hep yaptığımız gibi yeni yaşımız için yeni projeler üretmeli ve paylaşmalıyız. Hemen bugünden başlayarak.
İFSAK, devam etmekte olan, salgın sürecini üyelerinin destekleriyle en az zararla atlatan sivil toplum örgütlerinden biridir.
Üyelerinin desteğiyle etkinliklerini, seminerlerini çok hızlı bir şekilde çevrim içine uyarlayan İFSAK hiç dinlemeden, ara vermeden dolu dizgin bir dönem yaşamıştır. Dernek lokali aylardır kapalı olduğu halde bu süreçte 50’den fazla yeni üye kazandık. İFSAK atölyeleri, grupları çevrim içi çalışmaya tüm hızıyla devam ediyor. Popüler olma tuzağına düşmeden, arşivlenmesi gereken sunumlarla, söyleşilerle İFSAK TV YouTube üzerinden çalışmalarına salgın sürecinde hız verdi.
61. Sezon Açılışını üye sergisi ile yapma planımız sosyal mesafe kuralına gösterdiğimiz özen sebebiyle önceki yıllar gibi gerçekleşmedi. Bunun yerine üye fotoğraflarımızdan oluşan “Birlikte” adını verdiğimiz 61. Yıl Sezon Açılış Kitabı ile, bu sezonun açılışını ölümsüz yaptık. Bu şartlarda İFSAK’ın bir albüm yayınlaması çok önemlidir. İFSAK üyeleri fedakarlıkla ortaya çıkardıkları bu albümle çok önemli bir mesaj verdiler:
Şimdi ve gelecekte durum şartları ne kadar zor olursa olsun, İFSAK her koşul altında aşkla üreten, ürettiği paylaşan, “amatörlerden” oluşan bir dernektir.
Bu yüzden 61. yıldır her zaman ilkleri, yenileri yapan bir dernektir. Bu bir meydan okumadır. Dün olduğu gibi bugün de, yarın da tüm Türkiye’ye örnek olacak projelerle dolu bir 61. sezon yaşayacağımız bir ilanıdır.
Bu yazının sınırlı alanı içinde, İFSAK’a emek vermiş, çalışmış tüm İFSAK dostlarının, yönetim kurullarında başkan olarak, üye olarak görev yapmış İFSAK üyelerinin ismini anmamıza ne yazık ki imkan yok. Hepsine minnet borçluyuz. Hiçbir zaman adları unutulmayacak.
İFSAK’ı gelecek günlere taşımak için yine hepimize çok iş düşüyor. Yılmadan, vazgeçmeden üretmeli ve İFSAK çatısı altında paylaşmalıyız. Biliyorum bugünler de şartlar hepimizi zorluyor ama korkutmuyor. Çünkü;
İFSAK’ın “A”sı amatör olarak yazılır, “Aşk” olarak okunur.
Altan Bal
İFSAK Yönetim Kurulu Başkanı
* İFSAK Tarihi’ne ilişkin bilgiler, İFSAK Amatörlerin Uzun Yolculuğu, Sami Aksoğan, Editör: Ayhan Aydın, 1. Basım Aralık kitabından alınmıştır.
** Bu yazı, Photoline Dergisi Aralık Sayısı’nda Yayınlanan Altan Bal’ın “Amatörlerin Uzun Yolculuğu” yazısından alıntılar içerir.
Bize Ulaşın