*Komsomol’dan Lubitel’e

« :Biz Rusya’yı fakir ve hasta bir ülkeden zengin bir ülkeye dönüştürmek istiyoruz. Bu nedenle Komünist Gençlik Birliği’mizin eğitimini, öğretimini ve teorisini işçi ve köylülerin çalışmaları ile birleştirilmesi zorunludur. Gençliğimiz kendini sadece okullara da kapatmamalı, sadece komünist kitap ve broşürleri okumayla da sınırlandırmamalıdır. Onlar sadece işçi ve köylülükle ortak çalışmaları üzerinden gerçek birer komünist olabilirler.  Eğitimimiz, onların komünizm öğretisinin sonucu olan görev ve ödevlerini yerine getirebilmeleri için emekçilerin sömürenlere karşı sürdürdükleri mücadeleleri ile birleştirilmelidir. »

Lenin‘in “Gençliğin Görevleri” Ekim 1920– III Komsomol kongresi

Şimdi yazının başlığını görünce siyasi bir yazı olacağınızı düşünmüş olacaksınız. Oysa ki ‘Komsomol’ aynı zamanda bir fotoğraf makinasına isim olmuştur. Fotoğraf tarihinin teknik gelişimine baktığımızda bilinen batılı markalara inat Sovyetler Birliği’nin ürettiği ve batının da kabul etmek zorunda olduğu, dünyadaki satış rakamlarını üst üste koyduğumuzda milyonlarca satılan fotoğraf makine ve modellerini ürettiğini görmekteyiz.

Kitle iletişiminde fotoğraf ve sinemanın önemini keşfeden Sovyet iktidarı daha devrim aşamasında devlet desteğini sunmuştur. Bu destek bilim ve sanat alanlarında hem endüstrinin kuruluşu hem de akademik eğitim olarak sürmüştür. Belgesel ve sanat fotoğrafçılığı bu iki alanda gelişmiş dünyaya örnek olmuştur. Batı her ne kadar komünizmle mücadele etse de Sovyet teknoloji ve endüstrisi karşısında ancak rekabet edebilmiştir.

Çarlık Rusya’sı zamanında dışa bağımlı olan fotoğraf endüstrisi Sovyetlerin iktidarıyla birlikte var olanlar devletleştirilmiş, oluşturulan çalışma komünlerinde özellikle gençlerin çalışmasıyla endüstrinin oluşturulması sağlanmıştır. İşte böyle bir zamanda Komsomol 29 Ekim 1918 tarihinde kuruluyordu.  Savaşlar yüzünden kesintili olsa da savaş sanayi için dürbün vb gibi üretimleri sürüyordu. Genç Sovyetler  2. Dünya Savaşı sonrasında galip çıkınca Doğu Almanya’da dünyaca ünlü Alman optik ve fotografik sanayi araçları üreten fabrikalar açıldı. Bu fabrikalardan biri Gosularstvennyi Optiko-Mekhanicheskii Zavod (Devlet Optik Mekanik Fabrikası) yani kısa adıyla “GOMZ”du. St. Petersburg’da (Leningrad) 1932’de açılan fabrika en eski Rus optik fabrikalarından biriydi. 1965 yılında adlarını Leningradskoe Optiko Mekhanichesko Obedinenie (Leningrad Optik Mekanik Birleşmesi) yani LOMO olarak değiştirdiler. Savaşın sona ermesinden bir yıl sonra, GOMZ yepyeni bir makine duyurdu. Sovyetler Birliğinin Komunist Gençlik Organizasyonu’na adanmış ve adını oradan alan Komsomolets, Orta format ikiz lensli ufak bir makinaydı. Cam lensi ve bakalitten üretilen hafif bir gövdesi vardı. Komsomolet’in basitliğine rağmen zorlu ve zarar verici bir savaştan yeni çıkmış bir ülke için bu çok büyük bir başarıydı. GOMZ fabrikası, yıllarca Komsomelets ürettikten sonra çok önemli bir özellik ile beraber gelen yeni fotoğraf makinelerini tanıttı – çift lensler. Bu, görüntüyü veren lensi odaklamanın, fotoğrafı çeken lensi odaklaması anlamına geliyordu; böylece fotoğrafçı sadece objesinin üzerine yoğunlaşıyordu. Bu makineye “amatör” kelimesinin yaklaşık Rusça çevirisi olan “Lubitel” adı verildi. Bu mütevazı başlangıçtan, büyük bir nesil doğdu.

Bu makineye “amatör” kelimesinin yaklaşık Rusça çevirisi olan “Lubitel” adı verildi.

1949’daki ilk üretimden (Komsomol ve Lubitel olarak) 1990’ların başındaki üretim durdurulmasına kadar yaklaşık 5 milyon makine üretildi.

Aslında daha öncesinde de 1936-1946 yıllarında yine orta format basit körüklü makinelerde üretilmiş ve Komsomol ismi verilmişti.

Savaş yıllarında ve devrim süreçlerini belgeleyen ve kayıt altına alan fotoğraf, ütopya denilen komünist toplumun inşasında önemli işlevini yerine getirebilmesi için endüstrisinin ve eğitiminin verilmesi gerekiyordu. Tüm zorluklara rağmen başarıldı. Bu başarıda özellikle genç komünistler pay sahibiydi. Genç bir ülke olan SSCB’de gençliğini onure etmek için Komsomol ismini fotoğraf makinalarına vermişlerdir.

*Peki Komsomol neydi?

Komsomol büyük ölçekli projenin uygulanması için Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından oluşturuldu. 22 bin üyesi vardı. İki yıl sonra, Komünist Gençlik Birliği III Kongresi’nde 482 bine ulaştı. Komsomol’un iki yüz bini yabancı işgalcilere ve Beyaz Ordu‘ya karşı mücadeleye katıldı. Komsomol, Kültür Devrimi’nde, ulusal ekonominin inşaası, sanayileşme ve kollektifleştirme faaliyetlerinde önemli bir rol oynamıştır.  1930 yılında, Genç Komünistler Birliği, okuma yazması olmayanlar için iki yıllık akşam okulu oluşturulması kararını aldı. İlk dönemde üniversiteler ve teknik okullarda 3000 Komsomol üyesi 15.000 işçiye bilimsel ve teknik eğitim dersleri verdi. Komsomolun girişimiyle işçilerin teknik eğitimi konusunda önemli bir adım atıldı. 1934 yılında, öğrencilerin %48’i örgüte katılmış durumdaydı. Lenin‘in “Bir insan ancak insanlığın yarattığı bütün hazineleri, bilgiyi temel alarak komünist olabilir” sözleri Komsomol için önemli kabul edildi.

1941 yılında, SSCB‘de 10 milyondan fazla izci vardı. İşgalci Nazilere karşı mücadelede kadın ve erkek Komsomollar askeri başarılarından dolayı bir buçuk milyon madalya ile ödüllendirildi.

Sanayi, ekonomi, eğitim, bilim, kültür, sanat, spor gibi hayatın tüm alanlarında Komsomol Sovyetler Birliği‘nin en etkili kitle örgütü oldu. Örgütün yayın organı olan Komsomolskaya Pravda gazetesi 1970’lerin başlarında 16,6 milyon tirajla sadece Sovyetler Birliği‘nde değil, tüm dünyada en çok satan gazete ünvanını aldı. Buna bağlı olarak Komsomol dergisi, Komsomol “Genç Muhafız” gazetesi de yayınlandı. Genç Komünistler savaş yorgunu ülkenin restorasyonunda, kısacası ülkenin yeniden inşaasında en etkili örgüt olmuştur.

1991 yılında Sovyetlerin dağıldı ama bir “gençlik kültürü” bırakmışlardır. Dünya Komünist parti ve örgütleri Komsomol yapılanmalarını örnek almışlardır.Günümüzde Ukrayna‘dan bağımsızlığını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde (DNR) 2015 yılında Leninist Komünist Gençlik Birliği’nin (LKSM) kurucu kongresi düzenlendi. SSCB’nin resmen sona erişinden tam 24 sene sonra, ilk kez resmi bir yapıya, siyasi iktidara bağlı bir komsomol örgütü kurulmuş oldu. 

Kaynaklar;
www.sovietcams.com
www.microsites.lomography.com
www.qz.com
www.haberrus.com

(Evrensel Gazetesinde temmuz 2017 tarihinde yayınlanmıştır.)