Hepimizin bildiği gibi fotoğrafın temeli ışıktır.Bu aklımıza hemen“Işık nedir?” sorusunu getiriyor. Biz hâlâ tam olarak ışığın doğasını bilmiyoruz. Klasik Fizik, ışığı fiziksel bir doğal olay olarak görür ve “elektromanyetik dalgalar” olarak modeller. Görünür ışık, elektromanyetik spektrumun sadece küçük bir kısmıdır.
Görme sistemimiz, bizi koruyan bir hayatta kalma mekanizması olarak tasarlanmıştır. Önümüzdeki çukura düşmemek veya saldırmaya hazırlanan vahşi bir hayvandan kaçmak gibi yaklaşan tehlikeleri görebiliriz.
Görme sistemimizde renkleri yaratan, farklı dalga boyundaki ışıktır. Örneğin, dalga boyu 475 nanometre olan ışık, bize mavi olarak görünür.
Bu tabloda bazı renklerin dalga boylarını görebilirsiniz.
İnsanların çoğunun gözünde ışığa duyarlı dört cins sinir hücresi vardır. Bunlardan bir cinsi çubuk şeklindedir ve karanlığa veya aydınlığa duyarlıdır. Diğer üç cins ise koni şeklindedir ve bir kısmı KIRMIZIya, bir kısmı YEŞİLe, bir kısmı da MAVİye duyarlıdır.
Göz kendi başına sadece bir algı aracıdır. Şekilleri ve renkleri tanıyan beynimizdir.
İnsanların çoğunun gözünde ışığa duyarlı dört cins sinir hücresi vardır. Bunlardan bir cinsi çubuk şeklindedir ve karanlığa veya aydınlığa duyarlıdır. Diğer üç cins ise koni şeklindedir ve bir kısmı KIRMIZIya, bir kısmı YEŞİLe, bir kısmı da MAVİye duyarlıdır.
“Renkler Teorisi” nedir?
Gelelim renkler teorisine… Biz fotoğrafçılar için, “Renkler Teorisi” kısaca, renkli fotoğraf sanatında renk kombinasyonları oluşturmak veya seçmek için kullanılan bir dizi prensiptir diyebiliriz. “Renkler Teorisi” bizim renkler ve renk kombinasyonları arasındaki ilişkileri anlamamıza yardımcı olur.
Renk, bir fotoğrafı geliştirmek ve daha anlamlı yapabilmek için bir araç olarak kullanılabilir veya rengin kendisi estetik bir etki yaratmak için kompozisyonun bir öğesi olarak kullanılabilir.
“Dijital Fotoğrafçılık” ve “Klasik Fotoğrafçılık”ta Renkler Teorisi
Renkler Teorisi”nin “Dijital Fotoğrafçılık” için uygulanması “Klasik Fotoğrafçılık”tan biraz daha farklıdır. Daha önce de belirttiğimiz gibi, rengin temeli görünür ışıktır ve insanlar rengi, ışık dalgaları olarak görürler. Ancak, “renk” bir cismin özelliği değildir. Renkler, gözlerimiz ve beynimizden oluşan “görsel duyu sistemimiz”de algılanır.
Renk algımız başlıca iki şekilde olur:
1- Bilgisayar monitörü veya TV gibi bir ekran veya mercekten geçerek gözümüze iletilen, belirli bir dalga boyundaki ışığı görebiliriz. Örneğin, bir ışığın dalga boyu ortalama 530 (577-492) nano metre ise yeşil rengi algılarız.”Dijital Fotoğrafçılığın” temeli budur.
2- Ayrıca pigmentli bir yüzeyden (örneğin, basılı bir fotoğraftan) yansıyan renkli ışığı da görürüz. Bir elmanın fotoğrafı kırmızıdır; çünkü fotoğrafın yüzeyindeki pigmentler, gelen ışıktan tüm renkleri emer ve sadece 685 (620-750) nano metre dalga boylu kırmızıyı gözümüze yansıtır. “Klasik Basılı Fotoğraf”ın temeli de budur.
Dijital Fotoğraf İçin Bazı Renk Düzenlerinin RENK ÇARKI
Renkler arasındaki ilişkiler bir “renk çarkı” ile gösterilebilir. Bu, renkler arasındaki ilişkiyi anlamamıza yardımcı olan, renkleri dairesel bir şekil ile görüntüleyen kullanışlı bir grafiktir.
Farklı uygulamalar için farklı renk çarkları vardır. Örneğin; badana boyaları için kullanılacak renk çarkı, empirme baskıcılarının renk çarkından hayli farklıdır.
Renk Düzenlerinin Birincil (Ana) Renkleri
“Birincil renkler”, bir renk düzeninin temel renkleridir, diğer tüm renkler bu ana renklerin çeşitli oranlarda karıştırılması ile elde edilir.
Kullandığımız veya gördüğümüz renklerin pek çoğu, renk çarkındaki “ana renkler”in veya “birinci renkler”in karışımı ile oluşur. Örneğin; fotoğrafta görüntüyü dijital olarak kayıtetmek için kırmızı-yeşil-mavi renk düzeni KYM [RGB]kullanılır (ışınlar mercekten geçiyor); fakat o görüntüyü basmak için camgöbeği [cyan]-menekşe [magenta]-sarı renk düzeni CMgS [CMY] kullanılır.
Klasik renkli fotoğrafta biz basılı fotoğrafları gözümüze yansıyan kırmızı, sarı ve mavi renk düzeninde görürüz KSM [RYB]. Bu renk düzeni ressamlar tarafından da kullanılır.
Dikkat ederseniz, burada farklı renk düzenlerinden bahsettik. Bunların hepsinde de renk çarkları farklıdır.
Biz fotoğrafçılar için başlıca üç renk çarkı vardır.
1- KYM [RGB] (TV, monitor, vb.); Dijital fotoğrafın temeli budur.
2- KSM [RYB] (Göze yansıyan ışınlar); Klasik renkli baskı fotoğrafın temeli budur.
3- CMgS [CMY] (Baskı endüstrisi tarafından kullanılır),
Her renk düzeninde diğer renkler,”ana” yani “birincil renkler” karıştırılarak oluşturulabilir.
KYM [RGB]Renk Düzeninin birincil renkleri (Dijital fotoğraf)
Yukarıda bahsettiğimiz gibi, gözümüzde koni şeklindeki, renge duyarlı üç “foto reseptör” denilen, ışık algılayan hücreler vardır. Bunlar Kırmızı, Yeşil ve Maviye karşı duyarlıdır.
Bu bizim, kısaca KYM[RGB] diye isimlendirdiğimiz ilk “renk düzeni”dir. Kırmızı, Yeşil ve Mavi renkler bu düzenin birincil renkleridir. Bizim beyaz ışık diye isimlendirdiğimiz gün ışığı, bu üç rengin karışımıdır. Her üçünü de eşit miktarda kullanırsanız, beyaz ışık oluşur.KYM [RGB]
Renk Düzeninin İkincil Renkleri (Dijital fotoğraf)
Bir renk çarkında, iki birincil rengi karıştırarak, ikincil renkler oluşturulur. Örneğin; Kırmızı ışık ile Mavi ışığı karıştırarak Menekşe [Magenta=Mg] rengi elde ederiz.
Aynı şekilde; kırmızı ışık ile Yeşil ışığı karıştırarak Sarı rengi ve Yeşil ışık ile Mavi ışığı karıştırarak Cyan (Camgöbeği) rengi elde ederiz.
KYM[RGB] Renk Düzeninin Üçüncül [Tertiary] Renkleri (Dijital fotoğraf)
Üçüncül renkler, bir birincil renk ile o rengin hemen yanındaki ikincil rengin karıştırılması ile elde edilir. Örneğin; Kırmızı ile Sarı karışınca Sarı-Kırmızı oluşur. Biz bunu “Turuncu” olarak da isimlendiririz.
Dijital ortamdaki ana renkler “pigment”yerine kullanabileceğimiz pixellerden oluşur. Bu pixeller Kırmızı, Yeşil ve Mavidir. Bir bilgisayar teknolojisi uygulaması olarak, her birincil rengin 255 tonu vardır. Buradan klasik renkli basılı fotoğraftaki KSM [RYB] Renk Düzenine geçebiliriz.
Klasik (basılı) Fotoğraf İçin KSM[RYB] Renk Düzeninin Birincil Renkleri
Gördüğümüz klasik basılı fotoğrafın temeli olan KSM[RYB] renk düzeninin biricil renkleri Kırmızı, Sarı ve Mavi’dir. Bu üç rengin eşit miktarlardaki karışımı siyah olur. Bu renkleri de bir renk çarkına koyabiliriz.
KSM [RYB] Renk Düzeninin İkincil Renkleri
Şimdi KSM [RYB] renk düzeninin ikincil renklerine bakalım:
Bunlar:
Kırmızı ile Maviyi karıştırırsak Menekşe [Magenta=Mg] elde ederiz.
Kırmızı ile Sarıyı boyayı karıştırırsak Turuncu rengi elde ederiz.
Sarı ile Mavi boyayı karıştırırsak Yeşil rengi elde ederiz.
KSM [RYB] Renk Düzeninin Üçüncül Renkleri
Şimdi de KSM[RYB] renk düzeninin üçüncül renklerine bakalım:
Bu renkler de tanımsal olarak isimlendirilir.
Kırmızı ile Turuncu “Kırmızı-Turuncu” olarak isimlendirilir.
Aynı şekilde;Turuncu ile Sarı, “Turuncu- Sarı”, Sarı ile Yeşil “Sarı-Yeşil” vb.
Renkli fotoğraf baskısı çok daha farklı bir konu olduğu için CMgS[CMY] renk düzenin detayına girmeyeceğiz.
Renkler Teorisinin birinci bölümünü burada bitirelim. Renkler Teorisinin ikinci bölümünde buluşmak üzere, sağlıcakla kalın.
Not: Köşeli Parentez [… ] içindekiler İngilizce ve fotoğrafçılıkta enternasyonal olarak kullanılan terimlerdir.
(https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=24746679)
Akın Öktem
Yirminci asrın ilk yarısında, Karadeniz Ereğli’de doğdu. Emekli kimya mühendisi.
Mühendislik hayatı dışında, fotoğraf sanatı ile de ilgilenen Akın Öktem, fotoğrafa güzel sanatların bir dalı olarak yaklaşır.
Renklere karşı açıklanamaz bir takıntısı var. Renkler çeşitli duygular uyandırır, tonlarının derinliği ve uyandırdıkları duygular farklıdır.
Onun için renkler sadece yaşamın bir parçası değil, aynı zamanda yaşamın kendisidir, kendini ifade etmenin ve etrafımızdaki dünyayı anlamanın bir yoludur bu.
Her şeyde sebep ve mantık arar. Şimdi de “fotoğraf ve nöroestetik” konusunda bilgi edinmeğe çalışıyor.
Vakti zamanında, birkaç kamera kulübünde kuruculuk, yöneticilik ve yarışma hakemliği yaptı. Çeşitli karma sergilere katıldı, dereceler aldı. Bir çok kamera kulübünde ve okulda, renk teorisi ve fotoğraf kompozisyonu üzerine ders verdi, söyleşi ve sunum yaptı.
Halen USA’da yaşıyor.
email(akin@fotorama101.com)
Bize Ulaşın