Kara Kedi ve Ünlü Besteci

//

Çağdaş müziğin oluşumunda dünyaca ünlü birçok bestecinin rolü vardır. İşte bunlardan biri de çizgi dışı yapıtlarıyla 20. yüzyıla damgasını vuran, ünlü besteci ve şef Igor Stravinsky’dir.

Rusya’da başlayan, İsviçre ve Fransa’da süren ve nihayet Amerika’da 1987 yılında sona eren 88 yıllık yaşamı boyunca, klasik batı müziğine armağan ettiği besteleriyle müzik dünyasının daima gündeminde olmuştur Stravinsky. Hukuk okuyan Stravinsky, müziğe olan ilgisi sonucunda Rimski-Korsakov’dan ders alarak, müzik dünyasına yatay geçiş yapmıştır.

Çok yönlü bir bestecidir Stravinsky. Yaşamının her anında beste yapmıştır. Bir Ortaçağ madrigalinden, Amerikan cazına; arkaik ritimlerden 12 ton tekniğine, genel müzik paletindeki birçok farklı yapı ve renkten etkilenmiştir. Ama zihninde kazılı alan Rus müziği, görkemiyle her zaman çalışmalarının odağında yer alarak onun neo klasik bakışını yansıtmıştır.

Sonrasında, art arda büyük yapıtlarını üretmiştir Stravinsky: Ateş Kuşu, Petruşka, Bahar Ayini (29 Mayıs 1913’te, sahnelendiği Paris’teki Champ Élysées Tiyatrosu’nda büyük bir gürültü kopardı.) Düğün, Askerin Öyküsü -Yıllardır unutmadığım, bizim sahnelerimizde Genco Erkal’ın anlatıcı olduğu İDSO yorumuyla- dekor ve kostümlerini Picasso’nun çizdiği Pulcinella, Oedipus Rex, Orpheus ve diğerleri…

Bahar Ayini balesinin sondan bir önceki sayfasında, Stravinsky’nin katlanılmaz bir diş ağrısı içinde yapıtı tamamladığının notu düşülmüştür (1912). Giderek doruğa tırmanın, bu çılgın yapıtın son bölümündeki güçlü ritim, acaba onun dinmeyen diş ağrısı ve yürek çarpıntısının bileşiminden çıkarak, böylesi çılgın bir finale mi dönüşmüştü?

Ne bir baget, ne piyanonun tuşları ne de nota yazdığı kağıtlar; Henri Cartier-Bresson’un çektiği fotoğrafta, elinde kocaman, siyah bir kedi ile görülmektedir ünlü besteci. Ön planda yer alan iri elleri ne kediye ne de fotoğrafçıya bakan gözleri ile az sonra yazılacak bir bestenin zihindeki son turları gibidir görünen sahne. Soyut bir noktaya odaklanmış bakışlarıyla değişik bir Igor Stravinsky portresi ile karşı karşıya geliriz bu fotoğrafta. Yüzündeki garip ifade, fotoğrafının çekildiği anı bir köprü gibi günümüze taşımaktadır.

Stravinsky, yeni doğmuş çocuğunu nasıl kucağına nasıl alacağını bilmeyen acemi bir baba gibi, göğsüyle omzu arasına konuşlanan kediyi tedirginlikle tutmaktadır. Belki yeterince kedi sevme pratiği yoktur ya da ardından gelecek karelerde, kedinin ceketi üzerinde bırakacağı izlerle tarihe geçmek istemiyordur.

Anı koleksiyoncusu Cartier-Bresson, nadide anların enerjisine olan inancının altını çizercesine, bu fotoğrafta da ilginç bir zaman kesitini pelikülün üzerine geçiriyor. Ara anın rampasından kayan bu fotoğraf, gözlerimizin hemen karşısındaki kum havuzuna maharetle süzülüveriyor.

Genelde elinde şef bageti ya da piyano veya notalarının başında çalışırken görmeye alıştığımız Stravinsky’nin, kucağında kediyle verdiği bu poz karşısında, az gelişmiş bir autofocus makinenin netliği gibi gidip geliyor ve fotoğrafta yer alan kişinin kimliği konusunda şüpheye düşüyoruz.

Igor Stravinsky, ardımızda bıraktığımız çağın portesine, her dinleyişte farklı imgeler çağrıştıran özgün müzik cümleleri gibi yazıldı. Bir bahar ayininde, fotoğraflara özenle ödünç bıraktığı bıyıkları ve napolitenlerle sevişen Rus şarkıları eşliğinde son durağı Venedik’te San Michele Mezarlığı’nda huzur içinde yatıyor.

Artık daha iyi anlıyoruz; 33’lük bir plağın her turunda, Stravinsky’nin müziğini dinlerken bize doğru yönelen enerjinin, bir bahar gününe karşılık gelen kara bir kedinin kalp atışları olduğunu.

© Henri Cartier-Bresson / Igor Stravinsky

1963 yılında İstanbul’da doğdu. M.S.Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi Fotoğraf Ana Sanat Dalı’nı (Lisans) 1985, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Fotoğraf Ana Sanat Dalı’nı (Yüksek Lisans) 2001 yılında bitirdi.

Farklı konularda yayınlanmış 15 kitabı bulunan Merih Akoğul, Türkiye’de ve dünyanın çeşitli ülkelerinde 30’un üzerinde fotoğraf sergisi açtı, grup sergilerine katıldı. Fotoğraf sanatı ve kuramı konularında çalışmalar yaptı. Seminer, sempozyum ve açıkoturumlara katıldı, bildiriler sundu, paneller yönetti, seçici kurullarda yer aldı. Reklam sektöründe yazar olarak çalıştı. Çeşitli özel kurumlarda eğitmenlik, özel radyolarda kültür ve sanat programları, televizyon programlarında sanat danışmanlığı yaptı.

Edebiyat, fotoğraf kuramı, plastik sanatlar ve müzik üzerine yazıları ve eleştirileri birçok gazete ve dergide yayınlanan Merih Akoğul, 2003 yılının yaz döneminde Avusturya Başkanlık Sanat Dairesi tarafından verilen bursla çalışmalarını Viyana’da sürdürdü. Çeşitli müze ve özel koleksiyonlarda yapıtları bulunan Akoğul, 27 yıldır Türkiye’nin önemli üniversitelerinde (Marmara Üniversitesi, Kadir Has Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi) fotoğraf dersleri vermiştir.

İstanbul Modern Müzesi Fotoğraf Bölümü Danışma Kurulu üyesi olan Merih Akoğul, aynı zamanda da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde eğitmenliğini sürdürüyor. 2010 yılından 2021yılına kadar Eczacıbaşı Fotoğraf Sanatçıları Dizisi kitaplarının editörlüğünü yaptı. İFSAK Blog ve Gezgin Foto dergisinde köşe yazarlığını sürdürüyor.

Seçilmiş Kişisel Sergiler

2022 “Caz Zamanı” Avusturya Kültür Ofisi, İstanbul
2016 “Montreal’de Bir Mevsim, Galeri Işık
2013 “Tenha Vakitler”, ArtGalerim Nişantaşı, İstanbul
2011 “Kayıp Ruhlar”, ArtGalerim Nişantaşı, İstanbul
2010 “İç İçe İstanbul”, Fototrek, İstanbul
2008 “Standards”, PG Art Gallery, İstanbul
2007 “Sanki”, Leica Gallery, İstanbul
2006 “Geçen Yaz Viyana’da”, Palais Porcia Kunst Raum, Viyana
“Siyah Beyaz Afyonkarahisar”, Fevzi Çakmak Sanat Galerisi, Afyonkarahisar
“Avusturya 2006”, Avusturya Kültür Ofisi, İstanbul
2005 “Bit-ki”, PG Art Gallery, İstanbul
“Yolda”, Avusturya Kültür Ofisi, İstanbul
2004 “Otuz Kuş”, PG Art Gallery, İstanbul
“Geçen Yaz Viyana’da”, Fotografevi, İstanbul
2003 “Güzergâh: Edebiyat”, Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi, İstanbul
2002 “Başarmak”, Fotografevi, İstanbul
2001 “Klasikler/Neo-klasikler”, Fotoğrafevi, İstanbul
“Aşkküre”, Bedri Rahmi Eyüboğlu Sanat Galerisi, İstanbul
1999 “Bronz Askerler”, Fotografevi, İstanbul
1998 “Dönüşümler”, Art Shop, İzmir
“Filim”, İMKB Sanat Galerisi, İstanbul

Yayınlar

2021 “Ağustos” (şiir)
2016 “Montreal’de Bir Mevsim (fotoğraf)
2014 “Gece / Şarkılar” (şiir)
2007 “Sanki” (fotoğraf)
2006 “Siyah Beyaz Afyonkarahisar” (fotoğraf)
2005 “Türk Fotografçıları Kütüphanesi 22/Merih Akoğul” (fotoğraf)
“Bit-ki” (fotoğraf)
“İkizim Söyledi Ben Yazdım” (deneme)
“Saklı Günlükler” (çocuk edebiyatı)
2004 “Geçen Yaz Viyana’da” (fotoğraf)
2002 “Başarmak” (fotoğraf)
2001 “Klasikler/Neo-Klasikler” (fotoğraf)
1999 “Klasikler” (fotoğraf)
1995 “Kuğunun Ölümü” (şiir)
1992 “Son Dokunuş” (şiir)

Küratörlükler

2019 “Yolda” (Türkiye’de Gruplar), Fransız Kültür Merkezi, İstanbul
2019 “Fotoğrafın Doğası”, Artweeks Akaretler, Akaretler No:45, İstanbul
2018 “Yıldız Moran: Bir Dağ Masalı”, İstanbul Modern, İstanbul
2017 “Beni Bul” / Otoportreye Çağdaş Dokunuşlar, Akbank Sanat, İstanbul
2016 “Poz”, PG Art Gallery, İstanbul
2016 “İnsan İnsanı Çekermiş”, İstanbul Modern, İstanbul
2013 “Bir Zamanlar”, Fotografevi, İstanbul
2012 “Mekânın Doğası”, Hilpark Suites İstinye, İstanbul
2012 2. Bursa Fotofest / Uluslararası Bursa Fotoğraf Festivali
“İnsanlığın İzleri” (Sanat yönetmeni, şef küratör)
2012 “Gidilmemiş Zamanlar”, Hilpark Suites İstinye, İstanbul
2011 1. Bursa Fotofest / Uluslararası Bursa Fotoğraf Festivali
“Karşılaşmalar” (Sanat yönetmeni ve şef küratör)

Eczacıbaşı Fotoğraf Sanatçıları Dizisi (Editörlük)

2021 Yusuf Tuvi
2020 Lütfi Özkök
2019 İbrahim Zaman
2018 Ergun Çağatay
2017 Yıldız Moran
2016 Ersin Alok
2015 İzzet Keribar
2014 Sabit Kalfagil
2013 Sami Güner
2012 Ozan Sağdıç
2010 Şakir Eczacıbaşı

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.

Son yazılar: Fotoğraf

Levend Kılıç Anısına

Genel olarak sanat dünyasına ve özelde fotoğraf dünyasına baktığımız zaman hem  kitap,  hem de dergi yayını…

Feminizim Nasıl Görünür:

Bu yazı, İFSAK Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Grubu’ndan Ahu İncekaralar  https://www.instagram.com/ahuincekaralar/  tarafından shutterstock.com  https://www.shutterstock.com/blog/history-of-feminism-photos  adresinden Türkçeleştirilmiştir. .…

Foto İntelijansiya

Yeni bir kitap, yeni bir heyecana vesile olur ve moral değerleri yükseltir kuşkusuz. Entelektüel ortam, yeni…

Bir Disiplin Olarak Fotoğraf

Kendi Kendine Fotoğraf Fotoğraf bir disiplindir. Yapısında estetik kadar ciddi oranlarda matematik de barındırır. Fotoğraf, kendi…