iğne deliği, günümüzde hâlen uygulanmakta olan kutu içerisinde görüntü oluşturmanın fotoğraf alanındaki en eski ve ilkel yöntemidir. Karanlık bir küpün (Camera Obscura) herhangi bir yüzeyinde ölçülerek tam ortaya iğne ucu ile açılmış küçücük bir delikten; görüntü, delik açılmış yüzeyin tam karşısındaki kenarın iç yüzeyine ters olarak düşer. (Örnek: Alttaki Grafik)
Tabiî ki bu oluşan görüntü karanlık kutunun içinde oluştuğu için, bu görüntüyü, görüntünün düştüğü kenarı yarı saydam yağlı kâğıtla yaptığımız takdirde görebiliriz. Bu küçük aracı bir teneke kola kutusuyla yapabiliriz. Yağlı kâğıdın olduğu kenarın tam karşısındaki iğne delikli kısım, ne kadar parlak nesne veya ortamlara tutulursa o kadar iyi görüntü oluşturulur. Yaptığım iğne deliği çalışmalarında karton kutuyu da, teneke kola kutusunu da denedim. Fotoğraf filmine aktardığım çalışmaları ise SLR bir fotoğraf makinesinin objektifini çıkartarak yerine, objektif yuvasının tam çapından 0,5 cm lik daha geniş bir yuvarlak siyah fon kartonu kesip yapıştırdım. Etrafını ışık girmemesi için siyah elektrik bandı ile yapıştırarak sabitledim. (Örnek: İlerdeki Fotoğraf)
Daire etrafından referans alarak tam ortasını bulduğumuz bu yuvarlak, siyah kartona en küçük deliği açmamız gerekiyor. Yurt dışındaki çalışmalarda bu delik sert, ince ve çelik bir tel yardımı ile yapılmakta. En küçük ve temiz deliğin bu şekilde elde edilmeye çalışıldığı, pinhole tekniğini anlatan internet sitelerinden erişilebilinir. Fakat benim oluşturduğum düzenekte ince çelik tel ya da buna benzer bir materyal bulamadığım için eczanelerde satılan ensülin iğnesi kullandım. (toplu iğneden ve diğer enjeksiyon iğnelerinden daha incedir)
SLR ile pinhole
Bu iğneyi kullanarak bir ya da arada mesafe (Örnek: 5mm) bırakılarak daha fazla delik açılabilir. Kaç delik açarsanız aynı modelden aynı kare üzerinde o kadar imge (image) oluşur. Ve delikler, kapalı tutulup pozlama anında açık bırakılmalıdır. Elektronik SLR makinelerde “BULB” “TV” “M” programları bu işlem için bir kumanda yardımıyla kullanılabilir. Doğru sonucu bulabilmek için 3, 5 veya 10 saniye aralıklarla poz taraması yapılmalıdır. Eğer uygulamada dijital bir SLR (DSLR) kullanılıyor ise bu işlem eşzamanlı görüntü alınabileceği için daha kolay olmaktadır. Örnek poz taraması aşağıdaki tablodaki gibi olabilir: (saniye işareti: ″)
| 5″ | 10″ | 15″ | 20″ | 30″ |
| 5″ | 15″ | 25″ | 35″ | 45″ |
Düzenek tamamlandıktan sonra yapmamız gereken ne çekeceğimizi araştırmak, çekim yapacağımız konumun ve konunun uygunluğunu sorgulamak. Çünkü pinhole düzeneğinde bir makinenin tripoda sabitlenmesi gerektiğini bilmeliyiz ve de güneşli bir havada bile en az 20–30 saniyede (ISO/ASA ya bağlı değişken olarak) filmin pozlandığını hesaba katmalıyız. Eğer çalışmada insanlar yer alacaksa, modellere kırmızı, parlak yeşil veya beyaz giydirmekte yarar vardır. Ayrıca modele veya mekâna ışığın yüksek ölçüde gelmesi, pozlama süresini azaltırken, keskinliği artırır. Sonuçta eğer fotoğraf için çalışmalar yapılacaksa, bu ilkel uygulamanın tadını almak fotoğrafçıya büyük tecrübe katacaktır.
“Pin Hole” fotoğrafın her döneminde ilgi gören bir uğraş olmuş. Düşünmeden edemiyorum: Acaba teknoloji geliştikçe insanlar basitliğe ve sadeliğe mi yöneliyor?
Yazıda verilen bilgilere ek olarak bu konudaki deneyimimi paylaşmak istedim.
“Pin Hole” ü Nikon D 850 gövdede gövde kapağı ile denedim. Gövde kapağı üzerinde 20 mm delik açıp bu deliğe aynı çapta kesilmiş ve tam ortasında laser ile iğne deliği açılmış 0.5 mm kalınlığında bir metal yapıştırarak elde ettim. İlk teknik sorun delik çapının ne olacağıdır. Bu da “Delik çapı= 0.03679* karekök(Odak uzaklığı)” formülü (burada 0,03679 sabiti bazı yayınlarda farklı değerlerde verilmektedir. Okuduğum onlarca makale arasında bana en doğru gelen bu değer oldu) ile hesaplanabilir. Odak uzaklığı ise iğne deliğinin sensöre olan uzaklığıdır. Buna “Flange Focal Distance” denilmekte. Farklı gövdeler için referans: https://en.wikipedia.org/wiki/Flange_focal_distance
Benim iğne delik çaplarım 0.18 mm, 0,26 mm ve 0,32 mm oldu. En iyi sonucu 0,26 mm ile aldım. Çünkü D850 nin FFD=46,5 mm dir. Ve hesaplarsanız delik çapı 0,25 mm olacaktır.
Kullanabileceğiniz “optimum enstantane değeri= Odak uzaklığı/Delik çapı” olarak hesaplayabilirsiniz. Ancak “iso” bizim kurtarıcımızdır. Çok rahatlıkla elde fotoğraf çekebilecek enstantaneleri kullanmak mümkün oluyor.
Ancak elde ettiğim fotoğraflar beni tatmin etmedi. Bilmiyorum. Bana netlik ayarı bozuk fotoğraflar gibi geldi. Muhtemelen kişiseldir. Ya da hala bu konuda iyi eserler veren
Kübalı fotoğrafçı Abelardo Morell https://high.org/exhibition/abelardo-morell/
ve
Ahmet Selim Sabuncu’nun eserlerinin bende bıraktığı tadı bulamamış olmamdır. Tabii bu konuda Adana Adasokağı Lisesinin İstanbul Modern’de Pin Hole sergisi alkışları hak etmektedir. https://www.istanbulmodern.org/tr/basin/basin-bultenleri/igne-deligi-fotograflari_484.html
Saygılarımla